(binhthuan.gov.vn)
Cây thanh long được xác định là cây lợi thế và đặc sản của tỉnh Bình Thuận; sản
xuất thanh long đóng một vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp
và nông thôn của tỉnh, với hơn 30 ngàn hộ nông dân tham gia sản xuất, thu mua,
sơ chế xuất khẩu thanh long, hàng năm tạo việc làm thường xuyên cho 70 - 80
ngàn lao động. Bên cạnh đó, giá trị xuất khẩu của thanh long Bình Thuận chiếm tỷ
trọng cao trong cơ cấu giá trị sản xuất cây ăn quả.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn, cuối năm 2021, diện tích thanh long toàn tỉnh đạt trên 33 nghìn ha, sản
lượng thanh long đạt 700.000 tấn/năm. Thanh long Bình Thuận chủ yếu được tiêu
thụ ở 2 hình thức: Tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Ước tính khoảng 15% sản lượng
thanh long cung cấp cho thị trường nội địa; 85% tập trung cho xuất khẩu. Trong
xuất khẩu, khoảng 2 - 3% là chính ngạch, còn lại được mua bán theo hình thức
biên mậu qua thị trường Trung Quốc hoặc liên kết với các doanh nghiệp ngoài tỉnh
để trực tiếp xuất khẩu.
Dù diện tích và sản lượng lớn nhưng
giá cả và đầu ra của mặt hàng này liên tục bấp bênh. Cụ thể, năm 2021 và những
tháng đầu năm 2022, dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu thanh long
sang thị trường Trung Quốc. Hiện nay, giá thu mua thanh long giảm sâu do các
doanh nghiệp chỉ thu mua cầm chừng, giá mua thanh long ruột trắng tại vườn khoảng
3.000 - 5.000 đồng/kg (hàng điện). Tình trạng này khiến nhà vườn “đứng ngồi
không yên”. Để giải quyết khó khăn đó, nhiều giải pháp đã được đưa ra.
Tại hội nghị tình hình sản xuất và tiêu
thụ thanh long mới đây do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức tại Bình
Thuận, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Lê Minh Hoan cho rằng,
nút thắt cần sớm được tháo gỡ cho quả thanh long hiện nay chính là phải tổ chức
lại sản xuất theo hướng tập trung thay vì làm manh mún, nhỏ lẻ. Chỉ có liên kết
sản xuất tập trung theo hướng chất lượng cao và sản lượng lớn, quả thanh long mới
có thể chủ động về giá cả và đầu ra.
Thanh long Bình Thuận tiêu thụ trên thị
trường chủ yếu là trái tươi, do đó, giải pháp đầu tư chế biến sâu, đa dạng hóa
sản phẩm thanh long là rất cần thiết. Nhằm đa dạng sản phẩm thanh long, nhiều
công ty, Hợp tác xã trên địa bàn tỉnh đã nghiên cứu sản phẩm mới từ thanh long,
tạo đầu ra cho trái thanh long.
Tuy mới xuất hiện trên thị trường khoảng
một năm trở lại đây, nhưng sản phẩm kem tươi thanh long của Hợp tác xã thanh
long sạch Hòa Lệ - huyện Hàm Thuận Bắc đã đón nhận những tín hiệu lạc quan từ
phía khách hàng cũng như sản phẩm được công nhận OCOP Bình Thuận 3 sao năm
2021.
Chị Nguyễn Hoàng Thư Hương - Chủ thể sản
phẩm kem tươi thanh long cho biết, nhằm tìm hướng đi mới cũng như làm đa dạng sản
phẩm chế biến từ thanh long, góp phần gia tăng về giá trị đồng thời cải thiện
kinh tế đối với nông dân gắn bó với cây trồng này, Hợp tác xã thanh long sạch
Hòa Lệ đã thử nghiệm làm kem thanh long.
Theo đó, kem tươi thanh long đỏ và kem
tươi thanh long trắng được làm từ nguyên liệu thịt quả thanh long đỏ hoặc trắng
thu hái từ vùng trồng thanh long theo tiêu chuẩn GlobalGAP của Hợp tác xã. Bên
cạnh đó, có sự phối trộn thêm sữa tươi, bột kem và chất nhũ hóa với tỷ lệ hài
hòa, hợp lý. Đây là sản phẩm thuộc bản quyền của Hợp tác xã thanh long sạch Hòa
Lệ liên kết với chuyên gia hàng đầu về kem tươi ở thành phố Hồ Chí Minh thực hiện.
Sản phẩm có mặt trên thị trường vào giữa năm 2021, với giá bán đến người tiêu
dùng là 8 ngàn đồng hộp 60gram và 15 ngàn đồng hộp 100gram. Cuối năm 2021, kem
tươi thanh long của Hợp tác xã thanh long sạch Hòa Lệ đã được công nhận OCOP
Bình Thuận 3 sao.
Tương thanh long cũng là một trong những
sản phẩm mới từ trái thanh long và đang được Hợp tác xã Thanh long Hàm Kiệm chào
bán trên thị trường. Bà Hồ Thị Bạch Hoàng - Giám đốc Hợp tác xã Thanh long Hàm
Kiệm (xã Hàm Kiệm, huyện Hàm Thuận Nam) chia sẽ, năm 2021, khi dịch Covid-19
bùng phát, nhiều loại trái cây vào mùa thu hoạch, trong đó có thanh long khó
tiêu thụ trong nước lẫn xuất khẩu do giãn cách xã hội. Để tìm giải pháp tháo gỡ
đầu ra giảm bớt áp lực cho xuất khẩu quả tươi, thế là bà lên ý tưởng thử nghiệm
làm tương thanh long từ các quả thanh long sau xuất khẩu, sau ba tháng miệt mài
nghiên cứu, trải qua không ít lần thất bại. Đến tháng 5/2021, sản phẩm tương
thanh long đỏ và tương thanh long đen với các hương vị: Mặn, ngọt và chua cay
thành công, có mặt chào bán trên thị trường. Tương thanh long có ưu điểm sử dụng
cả thịt quả lẫn hạt thanh long say nhuyễn khi chế biến nên sẽ gia tăng thêm dinh
dưỡng cho món ăn. Đặc biệt là tận dụng được nguồn thanh long còn dồi dào sau xuất
khẩu, góp phần cải thiện kinh tế cho một bộ phận xã viên trồng thanh long.
Ngoài sản phẩm kem tươi và tương thanh
long, hiện nay nhiều doanh nghiệp đã chế biến sản phẩm từ quả thanh long như
thanh long sấy, nước ép, rượu vang, kẹo, siro,... phần lớn được tiêu thụ nội địa
với năng lực chế biến khoảng 182.000 tấn/năm, chiếm khoảng 26% tổng sản lượng.
Hiện nay, việc bán trái thanh long
tươi còn nhiều hạn chế như thời gian bảo quản, giá trị gia tăng không cao… Việc
tạo ra dòng sản phẩm chế biến ngay từ vùng nguyên liệu thanh long dồi dào là một
hướng đi đúng đắn. Điều này không những giải quyết vấn đề tiêu thụ trái trong
những lúc dư thừa mà còn góp phần đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao giá trị gia
tăng cho thanh long Bình Thuận.
Ông Mai Kiều - Giám đốc Sở Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn cho biết, để đảm bảo hoạt động sản xuất, tiêu thụ thanh
long, ngoài các chính sách hỗ trợ để thu hút đầu tư nhà máy chế biến thanh long;
tiếp tục khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư công nghệ, thiết bị để chế
biến các sản phẩm có chất lượng cao, đảm bảo an toàn thực phẩm nhằm đáp ứng yêu
cầu của thị trường và góp phần làm giảm áp lực khâu tiêu thụ trái tươi. Trong thời
gian tới, sẽ tổ chức lại sản xuất, hình thành vùng chuyên canh thanh long quy
mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP…; tăng
cường thông tin sát với thị trường, chú trọng công tác khuyến nông trong tổ chức
đào tạo xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho sản phẩm, liên kết theo chuỗi giá
trị gắn sản xuất với tiêu thụ, giúp nông dân đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp; theo
dõi, nắm bắt cập nhật thông tin tình hình xuất khẩu thanh long để cung cấp
thông tin cho doanh nghiệp, Hợp tác xã, cơ sở sản xuất, kinh doanh để có phương
án bố trí sản xuất rải vụ, nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng như cầu thị
trường, tránh tình trạng khủng hoảng thừa cục bộ; đồng thời, tích cực triển
khai các giải pháp trong hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối, tìm kiếm mở rộng
thị trường xuất khẩu thanh long, đa dạng hóa thị trường dựa trên lợi thế từ các
hiệp định thương mại với Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EVFTA), Anh (UKVFTA)…
TT Dân