(binhthuan.gov.vn) Ngày 29/6/2024, tại
Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội số
41/2024/QH15 (sau đây được viết là Luật BHXH năm 2024) thay thế Luật Bảo hiểm xã hội số
58/2014/QH13. Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 và quy định về quyền, trách nhiệm của cơ quan, tổ
chức, cá nhân đối với BHXH và tổ chức thực hiện BHXH; trợ cấp hưu trí xã hội;
đăng ký tham gia và quản lý thu, đóng BHXH; các chế độ, chính sách BHXH bắt buộc,
BHXH tự nguyện; quỹ BHXH; bảo hiểm hưu trí bổ sung; khiếu nại, tố cáo và xử lý
vi phạm về BHXH; quản lý nhà nước về BHXH. Luật
BHXH năm 2024 quy định một số điểm mới trọng tâm, bao gồm:
1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội
để hình thành hệ thống BHXH đa tầng: Trợ cấp hưu trí xã
hội theo quy định của Luật BHXH năm 2024 là loại hình BHXH do ngân sách nhà
nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định
về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi, trong đó quy
định: (i) Độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thấp hơn 5 tuổi so với
tuổi hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi hiện hành. (ii) Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định phù hợp với
điều kiện phát triển kinh tế
- xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ. (iii) Người vừa đủ điều kiện hưởng trợ
cấp hưu trí xã hội vừa thuộc đối
tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng thì được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn. (iv)
Được ngân sách nhà nước
đóng bảo hiểm y tế khi đang hưởng
trợ cấp hưu trí xã hội, khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ
trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi. (v) Xem xét điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
2. Bổ sung quy định nhằm gia tăng sự liên kết giữa tầng
trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản: Bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với
người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp
hưu trí xã hội, cụ thể: (i)
Công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương
hưu và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu mà
có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình. Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hằng tháng được xác định căn cứ vào thời
gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động. Mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội. (ii) Mức trợ cấp hằng tháng được điều chỉnh khi Chính phủ thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng. (iii) Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách
nhà nước đóng bảo hiểm y tế;
khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp một lần cho những tháng chưa nhận và được hưởng trợ cấp mai táng nếu đủ điều kiện theo quy định.
3. Mở rộng đối tượng được tham gia và thụ hưởng đầy
đủ các chế độ BHXH bằng việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với
chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; người hoạt động
không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; người lao động làm việc không
trọn thời gian; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần
vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp
luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm
soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã,
liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng tiền lương.
4. Bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối
với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thay vì chỉ hưởng hai chế độ là
hưu trí và tử tuất như Luật hiện hành.
5. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự
nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện đáp ứng đủ điều kiện theo quy định được
hưởng trợ cấp thai sản với mức là 02 triệu đồng cho mỗi con mới sinh do ngân
sách nhà nước bảo đảm, người lao động không phải đóng thêm so với quy định hiện
hành. Lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người dân tộc
Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con ngoài chế độ
thai sản theo quy định của Luật BHXH năm 2024 vẫn được hưởng chính sách hỗ trợ
khác theo quy định của Chính phủ.
6. Gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người
tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được
hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.
7. Bổ sung quy định nhằm gia tăng quyền lợi, tăng
tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương
hưu thay vì nhận BHXH một lần.
8. Đảm bảo tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH
đối với người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và người lao động nước
ngoài vào làm việc tại Việt Nam.
9. Nâng cao hiệu quả đầu tư quỹ BHXH, tăng cường quản
lý và nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ BHXH thông qua việc mở rộng danh mục và
phương thức đầu tư quỹ BHXH như: (i) Đầu tư quỹ BHXH tại thị trường quốc tế là
trái phiếu Chính phủ; (ii) Ủy thác đầu tư tại thị trường trong nước, thị trường
quốc tế. Bên cạnh đó, (iii) bổ sung quy định quản lý hoạt động đầu tư quỹ BHXH;
(iv) bổ sung quy định việc duyệt, thẩm định, phê chuẩn quyết toán chi tổ chức
và hoạt động BHXH; (v) kiện toàn và nâng cao trách nhiệm của
Hội đồng quản lý BHXH; (vi) quy định rõ hơn các cơ quan thực hiện quản lý nhà nước
về tài chính BHXH, tài chính quỹ BHXH.
10. Bổ sung 01 chương quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về
đối tượng, nguyên tắc, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước
đối với bảo hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người sử dụng
lao động và người lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng
mức lương hưu cao hơn.
11. Quy định cụ thể về “mức tham chiếu” thay cho “mức
lương cơ sở”: Luật BHXH năm 2024 đã quy
định “mức
tham chiếu” dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH và do Chính phủ
quyết định. Khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu quy định tại Luật
BHXH năm 2024 bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương
cơ sở tại thời điểm đó. Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ
sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng
của ngân sách nhà nước và quỹ BHXH.
12. Tăng cường tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp của người lao động
13. Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người tham gia
và thụ hưởng quyền lợi BHXH thông qua việc bổ sung quy định giao dịch điện tử
trong lĩnh vực BHXH; điều chỉnh, cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện
BHXH; bổ sung quy định về đánh giá sự hài lòng của người dân đối với việc tổ chức thực hiện
chính sách, chế độ BHXH.
14. Sửa đổi, bổ sung quy định của các chế độ BHXH phù hợp hơn với thực
tiễn, bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người lao động./.
Hải Lam Phương